Een bijzonder moment in de toch al rijke geschiedenis van de Mannenzaal in Amersfoort: de historische parel krijgt vanaf het voorjaar van 2026 een museale invulling. De stichting St. Pieters en Bloklands Gasthuis-Cultureel Erfgoed gaat daarvoor samenwerken met Museum Flehite, dat de exploitatie van de Mannenzaal ‘nieuwe stijl’ op zich neemt. Een cheque van het LATEI Fonds ter waarde van 50.000 euro gaf het beslissende zetje; de betrokken partijen kunnen van start met de nodige aanpassingen aan het gebouw, dat moet uitgroeien tot een publiekstrekker van internationale allure.
Met het startschot voor dit prestigieuze project gaat een langgekoesterde wens in vervulling, zo blijkt donderdag bij de cheque-overhandiging in de Mannenzaal. Afvaardigingen van de stichting St. Pieters en Bloklands Gasthuis-Cultureel Erfgoed, Museum Flehite en Amersfoort in C (samenwerkingsverband van de Amersfoortse culturele instellingen Museum Flehite, Mondriaanhuis, Kunsthal KAdE en Architectuurcentrum FASadE) zijn samengekomen om te proosten op de nieuwe invulling van het ruim zeshonderd jaar oude rijksmonument én de samenwerkingscontracten te tekenen.
Parel oppoetsen
Frederik Huitema, voorzitter van de stichting St. Pieters en Bloklands Gasthuis-Cultureel Erfgoed, toont zich in zijn toespraak verheugd over dit nieuwe hoofdstuk voor de Mannenzaal: ‘Dit is een van de mooiste historische parels van Amersfoort. Uit onderzoek blijkt dat de Mannenzaal de enige in zijn soort is in Nederland en internationaal tot een zeer select groepje behoort. Tegelijkertijd is het nog een onontdekte parel. We zijn dan ook heel blij om de samenwerking aan te gaan met Museum Flehite. Samen gaan we de parel flink oppoetsen en openstellen voor een breed publiek, uit Amersfoort en ver daarbuiten. De Mannenzaal krijgt nog meer glans.’
In het bijzonder richt Huitema zich met een woord van dank tot het bestuur van het LATEI Fonds: ‘Met deze substantiële bijdrage heeft het LATEI Fonds het mogelijk gemaakt om een nieuw hoofdstuk toe te voegen aan de lange en indrukwekkende geschiedenis van de Mannenzaal. Hiermee gaat een langgekoesterde wens in vervulling. Heel veel dank, want dankzij jullie bijdrage staan we hier om de samenwerking met Flehite te beklinken en kunnen we de Mannenzaal daadwerkelijk de museale invulling geven die dit monument verdient.’
Zorg voor medemens
Ook Paul Baltus, directeur van Amersfoort in C, is blij met de Mannenzaal als aanwinst binnen het museale landschap van Amersfoort. ‘Dit is een bijzonder moment voor een bijzondere plek. Als je hier op de oude plavuizen staat en om je heen kijkt voel je de historische sensatie. Maar je gaat er snel aan voorbij als je hier langs wandelt. We gaan het publiek nog meer deelgenoot maken van deze plek. En we gaan het verhaal van de Mannenzaal en Amersfoort met hun zorg voor de medemens, zoals zieken, armen en vluchtelingen, nog meer uitdragen. Die zorg zit in het DNA van de stad, hopelijk blijft dat zo.’
Baltus spreekt net als Huitema zijn dank uit voor de gift van het LATEI Fonds. ‘Daar zijn we hartstikke blij mee. Het is een substantieel bedrag waarmee we de nodige aanpassingen zo kunnen doen dat het hele pand gaat stralen. We zijn er zeer erkentelijk en dankbaar voor. Ik ga ervan uit dat we er met alle betrokken partijen een prachtig succes van gaan maken.’
Maatschappelijke waarde
Op zijn beurt is Koos Koolstra, voorzitter van het LATEI Fonds, trots dat hij en de andere bestuursleden met deze donatie kunnen bijdragen aan dit bijzondere project. ‘Het gaat om cultureel erfgoed, het in stand houden daarvan én het nog toegankelijker maken voor een breed publiek. Daar komt bij dat de Mannenzaal en Museum Flehite intensief gaan samenwerken, mede vanuit de visie van de stichting St. Pieters en Bloklands Gasthuis-Cultureel Erfgoed en Amersfoort in C. Dat alles bij elkaar maakt dit tot een project dat perfect past bij de doelstellingen van het LATEI Fonds. We hebben vanavond al een paar keer gehoord: jullie maken dit als LATEI Fonds mogelijk. Dat is precies onze kerntaak: we willen mooie projecten met maatschappelijke waarde mogelijk maken. We voelen dat dat ook hier het geval is. We zijn ontzettend blij dat we dat kunnen doen en dragen met veel plezier bij aan dit initiatief, dat voor Amersfoort en de hele wereld een fantastische museale ontwikkeling is.’
Volop beleving
Er staat dan ook het nodige te gebeuren. Kwartiermaker Wouter Steijn van Museum Flehite vertelt er vol enthousiasme over: ‘Het verhaal van de Mannenzaal is een historisch uniek verhaal. Ik zou bijna zeggen: dat wil je als museum als collectie-item opnemen. Dat is precies wat we gaan doen, en nog meer dan dat. We geloven erin dat we samen sterker zijn. Vanuit dat oogpunt zijn we de nieuwe museale invulling zowel inhoudelijk als financieel gaan vormgeven. Dat is een goede keuze geweest. Straks loop je als bezoeker zo van Flehite naar de Mannenzaal aan de overkant. De historische samenhang en de gezamenlijke programmering zijn een verrijking voor de bezoekerservaring. Daar gaat een enorm versterkende en uitnodigende werking van uit. Vind je het bij de ene locatie leuk, dan ga je ook een deurtje verder kijken.’
De donatie van het LATEI Fonds betekent volgens Frank Tielens, directeur van Stichting PBG Cultureel Erfgoed, groen licht voor de nodige aanpassingen in en aan het gebouw van de Mannenzaal, die gebouwd is in 1531 en nog altijd de 22 originele bedstedes heeft. Daardoor krijgen bezoekers een uniek beeld hoe de gastelingen hier gewoond hebben. Die beleving wordt straks alleen maar mooier. Tielens: ‘Zonder deze donatie is het de vraag of we al hadden durven doorpakken. Het is voor ons de aanjager en versneller. Met dit bedrag kunnen we belangrijke investeringen doen, zoals een nieuwe lichtinstallatie, een mobiele balie, beeld en geluid en meer praktische aanpassingen.’
Bewaard geheim
Het werk is al in gang gezet. In het vroege voorjaar van 2026 opent de Mannenzaal ‘nieuwe stijl’ zijn deuren. De historische parel moet straks dagelijks voor bezoekers geopend zijn. Naast de specifieke geschiedenis van de Mannenzaal is dan te beleven hoe Amersfoort door de eeuwen heen de zorg voor zieken, zwakken en ouderen op zich nam. Steijn: ‘Het is een veel te goed bewaard geheim voor Amersfoort. Dit moet je zien, dit moet je ervaren.’
Over het LATEI Fonds
Het LATEI Fonds is een initiatief van Stichting LATEI, aandeelhouder van gebiedsontwikkelaar LATEI uit Amersfoort. Via het fonds herinvesteert de stichting een deel van de winst in maatschappelijke doelen die het woon- en leefgenot in de regio stimuleren. Hiermee onderstreept het fonds de sociaal-maatschappelijk betrokkenheid van LATEI in het ontwikkelen en realiseren van toekomstbestendige woningen en leefgebieden.
Dit jaar bestaat het LATEI Fonds vijf jaar. Ook in dit jubileumjaar draagt het fonds weer met financiële ondersteuning bij aan mooie maatschappelijke doelen.
Tekst: Thijs Thomassen
Foto’s: Aylin van den Houten
Geef een reactie